Zrozum ubytek słuchu
Pierwsze symptomy niedosłuchu
Ubytek słuchu (niedosłuch) jest zaburzeniem funkcjonowania układu słuchowego, objawiającym się ograniczeniem zdolności do słyszenia dźwięków. W większości przypadków niedosłuchy postępują bardzo wolno, w związku z czym trudno od razu zauważyć problemy ze słuchem. Dlatego też to otoczenie osoby dotkniętej niedosłuchem zazwyczaj jako pierwsze zwraca uwagę na ubytek słuchu. Jeżeli często prosisz rozmówców o powtórzenie tego co powiedzieli, najprawdopodobniej związane jest to z ubytkiem słuchu. Wiele osób z uszkodzonym słuchem ”ustawia” coraz większą głośność telewizora oraz może mieć problemy ze słyszeniem np. dzwonka do mieszkania, dzwonka telefonu oraz różnych sygnałów ostrzegawczych.
Wraz z pogłębianiem się niedosłuchu zaczynają się coraz większe problemy ze zrozumiałością mowy, co sprawia wielkie trudności podczas konwersacji. Osoby z ubytkiem słuchu o wiele gorzej rozumieją mowę, przy czym słuchanie jej, zwłaszcza w hałaśliwym otoczeniu, wymaga od nich dużego wysiłku oraz koncentracji. Nierzadko pacjenci dotknięci niedosłuchem rezygnują ze spotkań towarzyskich, mają gorsze wyniki w pracy i szkole. Ubytek słuchu jest nie tylko problemem medycznym, ale i społecznym.
Szacuje się, że około 500 milionów ludzi na świecie dotkniętych jest niedosłuchem. Niedosłuch dotyczy głównie osób starszych, jednakże coraz więcej ludzi w młodszym wieku zaczyna wykazywać znaczne problemy ze słyszeniem. Ostatnie badania wykazały, że 14,6 % osób w wieku 41–69 lat oraz 7,4 % osób w wieku 29–40 ma znaczne ubytki słuchu.
Ubytek słuchu często nazywany jest ”utajonym inwalidztwem” gdyż pomimo tego, że jest on niewidoczny, znacznie obniża jakość oraz komfort życia. Ostatnie badania przeprowadzone w USA przez National Council on Aging wykazały, że nierehabilitowany niedosłuch często prowadzi do depresji, fobii społecznych, frustracji oraz całej gamy problemów pokrewnych.
Niedosłuch przyczynia się również do pogorszenia ogólnego stanu zdrowia, zaniechania szeroko pojętej aktywności społecznej, a nawet zmniejszenia zarobków osoby dotkniętej ubytkiem słuch.
Na szczęście istnieją rozwiązania technologiczne, dzięki którym możliwa jest znaczna poprawa słyszenia. To samo badanie wykonane przez wspomniany National Council on Aging dowiodło, że pacjenci użytkujący aparaty słuchowe wykazują większą zrozumiałość mowy, większe zdolności komunikatywne oraz o wiele większy komfort i jakość życia.
Słuch normalny
Aby zrozumieć czym jest ubytek słuchu, przyjrzymy się funkcjonowaniu ucha zdrowego. Układ słuchowy człowieka jest niezwykle złożonym i wrażliwym systemem analizy dźwięku, który jest zdolny do detekcji sygnałów akustycznych w bardzo szerokim zakresie częstotliwości oraz intensywności.
Zwyczajowo ucho dzielimy na trzy części: ucho zewnętrzne, środkowe oraz wewnętrzne. Funkcją ucha zewnętrznego (m.in. małżowina uszna) jest ”wyłapywanie” dźwięków oraz ich zogniskowywanie do otworu kanału słuchowego. Następnie w obrębie ucha środkowego drgania błony bębenkowej, za pomocą układu trzech małych kosteczek słuchowych, przenoszone są do ślimaka (ucho wewnętrzne). To właśnie ślimak jest jednym z najbardziej złożonych elementów układu słuchowego. W ślimaku znajdują się tysiące komórek słuchowych wrażliwych na drgania oraz przekazujących Ucho zewnętrzne Ucho środkowe Ucho wewnętrzne odpowiednie sygnały do nerwu słuchowego. Komórki słuchowe ślimaka są czułe na różne częstotliwości (wysokości dźwięku) oraz zakresy intensywności (głośności).
Ślimak dokonuje bardzo złożonej analizy sygnału przekształcanego na wyładowania, które transmitowane są przez nerw słuchowy do znajdujących się w mózgu ośrodków słuchowych.
Osoba z normalnym słuchem słyszy dźwięki od bardzo cichych (np. szept) do bardzo głośnych (np. startujący samolot). Prawidłowe słyszenie jest bardzo ważne dla naszego bezpieczeństwa: dzięki słuchowi postrzegamy rozmieszczenie źródeł dźwięku w przestrzeni, słyszmy zbliżający się samochód itp. Prawidłowy słuch to także rozumienie mowy w umiarkowanym hałasie.
Ubytek słuchu
Osoba z niedosłuchem traci zdolność do słyszenia pewnych dźwięków, przy czym utrata ta jest tym większa, im większa głębokość ubytku słuchu. W większości przypadków niedosłuch postępuje bardzo powoli. W pierwszej kolejności zazwyczaj tracimy zdolność do słyszenia dźwięków o wysokich częstotliwościach – śpiew ptaków staje się coraz bardziej cichy. Brzmienie muzyki zaczyna być coraz bardziej bezbarwne i nienaturalne. Ponieważ na tym etapie pogłębiania się niedosłuchu słyszenie niskich częstotliwości jest (prawie) prawidłowe, większość osób nie zauważa problemów ze słuchem.
Wraz z pogłębianiem niedosłuchu zmniejsza się zdolność do rozumienia mowy. Ponieważ coraz gorzej odbierane są wysokie częstotliwości, zrozumiałość spółgłosek (zazwyczaj) wysokoczęstotliwościowych jest coraz mniejsza. Na tym etapie osoby z uszkodzonym słuchem często bardzo dobrze słyszą mowę, ale o wiele gorzej ją rozumieją, zwłaszcza jeśli konwersacja odbywa się w hałaśliwym otoczeniu. Coraz częściej zwiększają głośność telewizora. Odbierana przez nich mowa zaczyna przypominać ”bełkotanie”. Zazwyczaj pacjenci nie zdają sobie sprawy ze swojego ubytku słuchu myśląc, że to ich współrozmówcy mówią niewyraźnie! Konsekwencją zaburzeń zrozumiałości mowy są problemy w codziennej komunikacji, w szkole, w pracy itp. Ubytek słuchu zaczyna być znacznym problemem nie tylko dla osoby nim dotkniętej, ale również dla jej otoczenia, rodziny oraz przyjaciół.
Stopniowe pogłębianie się niedosłuchu sprawia, że większość pacjentów nie zauważa problemów ze słuchem dopóki niedosłuch nie zacznie utrudniać im codziennego funkcjonowania. Jednakże, jeśli niedosłuch, który postępuje przez lata nastąpiłby w ciągu jednej nocy, większość z nas od razu odczułaby dramatyczny spadek możliwości naszego słuchu.
Istnieje wiele przyczyn niedosłuchu. W kategoriach medycznych ubytek słuchu oznacza dysfunkcję układu słuchowego. Lekarze wyróżniają dwa zasadnicze typy ubytku słuchu.
Przewodzeniowy ubytek słuchu związany jest z zaburzeniami w obrębie ucha zewnętrznego lub/i środkowego. Przyczynami ubytku przewodzeniowego może być np. nadmiar woskowiny, infekcje, perforacje (otwory) w błonie bębenkowej, otoskleroza (zaburzenie ruchliwości kosteczek słuchowych) jak i czynniki genetyczne. Niedosłuch przewodzeniowy często może być wyleczony farmakologicznie lub za mocą interwencji chirurgicznej. W niektórych przypadkach do korekcji ubytku przewodzeniowego stosuje się aparaty słuchowe.
Nerwowo-czuciowy ubytek słuchu związany jest z dysfunkcją ślimaka, jak i również nerwu słuchowego oraz wyższych ośrodków słuchu. W większości przypadków przyczyną tego niedosłuchu jest zaburzenie funkcjonowania komórek słuchowych związane ze starzeniem się organizmu lub/i przebywaniem w hałasie. 90 % ubytków słuchu stanowią niedosłuchy nerwowo-czuciowe. W większości przypadków ten typ ubytku słuchu nie może być wyleczony za pomocą leków lub operacji. Niedosłuchy nerwowo-czuciowe są z powodzeniem leczone objawowo za pomocą aparatów słuchowych. Specjaliści wyróżniają jeszcze ubytek typu mieszanego, czyli połączenie ubytku przewodzeniowego oraz nerwowo-czuciowego. Niedosłuchy tego typu są najczęściej korygowane za pomocą aparatów słuchowych.
Pomóż samemu sobie!
Badania wykazują, że większość osób z niedosłuchem zwleka wiele lat zanim zaopatrzy się w aparat słuchowy. Częściowo związane jest to z niechęcią do akceptacji (lub nawet ”przyznania się” do) swojego niedosłuchu. Jednakże po wypróbowaniu aparatu osoby te są niejednokrotnie zadziwione słyszeniem całej gamy dźwięków, której przedtem nie słyszeli! Im wcześniej zaopatrzysz się w aparat słuchowy, tym szybciej się do niego przyzwyczaisz oraz tym lepsze będą efekty rehabilitacji niedosłuchu
